Zomertortel-Streptopelia turtur
Zomervogel, broedvogel in (zeer) klein aantal (0-6 terr.), periode 2010-2019. Doortrekker in zeer klein aantal (0-3 ex.)
De Zomertortel is de enige duivensoort in Nederland die niet in Nederland overwintert. Naast de kenmerkende zang onderscheidt deze duif zich van zijn Nederlandse soortgenoten door de opvallende roodbruine, geschubde bovendelen. Met zijn grootte tussen de 25-27 cm is het de kleinste duif in Nederland. De Zomertortel komt in Nederland voornamelijk voor in het zuiden en oosten van het land (SOVON, 2019). De soort heeft als broedvogel in Limburg een ruime verspreiding, zowel in natuurgebieden als agrarisch cultuurlandschap (Hustings e.a., 2006).
Seizoensvoorkomen
De aankomst van de eerste Zomertortels op de Meinweg vindt verspreid over het voorjaar plaats. Vroege vogels arriveren in de laatste decade van april. Late exemplaren worden pas half juni opgemerkt. De mediaan ligt begin mei, periode 2007-2019. Juni is de beste maand voor het waarnemen van Zomertortels op de Meinweg. Vanaf juli nemen de waarnemingen snel af. Na 15 september zijn er geen Zomertortels meer waargenomen, periode 2007-2019. De mediaan wat betreft najaarsfenologie ligt in de laatste decade van augustus.
De Zomertortel als broedvogel
De broedvogelgegevens van de Zomertortel op de Meinweg zijn niet volledig. Het werkgebied is alleen in de jaren 2007, 2012 en 2016 volledig onderzocht. De overige gegevens betreffen inventarisaties van delen van het werkgebied (voornamelijk eigen materiaal en Van Diek, 2005) en waarnemingen binnen de datumgrens van de soort op waarneming.nl.
De broedvogelverspreiding op de Meinweg is in de afgelopen 20 jaar sterk veranderd. In de periode 2000-2010 werd de soort aangetroffen op diverse locaties op de Meinweg, met name ten oosten van de spoorlijn. Ten westen van het spoor is de soort slechts sporadisch vastgesteld. De Zomertortel is slechts eenmaal (2012) als broedvogel
aangetroffen op de Melickerheide en omgeving Luzekamp. Dit gebied wordt minder frequent bezocht, waardoor territoria kunnen zijn gemist.
De soort kwam voor langs bosranden met brede paden, langs de spoorlijn, op diverse heidevelden en in de akkergebieden op het Wolfsplateau. De verspreiding in de periode 2011-2019 laat een ander beeld zien Het verspreidingsareaal is sterk afgenomen, de soort komt als broedvogel alleen nog voor op Craijhofweide, de Slenk bij de Kombergen en op het Wolfsplateau. De verspreidingskaart laat een te rooskleurig beeld zien, de broedlocaties in de periode 2011-2019 zijn niet jaarlijks bezet.
Aantallen en trends
De trend vanaf 1988 laat een verbrokkeld beeld zien, wat onder meer te verklaren is door het gering aantal volledige inventarisaties. Op basis van drie integrale broedvogelkarteringen in respectievelijk 2007, 2012 en 2016 kunnen we stellen dat het aantal territoria sterk is afgenomen van 25 territoria in 2007 (gegevens provincie Limburg) naar zes en drie in de jaren 2012 en 2016. Door een toename van het aantal vogelaars in het gebied vanaf 2007 is de trend wat betreft losse waarnemingen betrouwbaarder geworden. Ook hier zien we het aantal territoria, samengesteld op basis van het aantal waarnemingen binnen de datumgrenzen, afnemen. Niet alleen op de Meinweg, maar ook in de rest van Nederland en elders in West-Europa treed een forse afname op. In de broedgebieden kampt de soort met voedselproblemen door het verdwijnen van onkruiden, in de West-Afrikaanse overwinteringsgebieden worden slaapbossen gekapt en treedt periodiek grote droogte op. Bovendien sneuvelen forse aantallen Zomertortels door intensieve jacht in Zuidwest-Europa en Afrika (SOVON, 2019). Op de Meinweg kan ook het dichtgroeien van de heide met berken en eiken een negatief effect hebben gehad.
De Zomertortel buiten het broedseizoen
Waarnemingen van Zomertortels buiten het broedseizoen zijn schaars. De najaarstrek verloopt onopvallend. De trektelpost op de Meinweg nabij het Melickerven maakt geen melding van de soort (2008-2019, h=120 uur). De telpost op het Wolfsplateau heeft in de periode 2008-2019 negen trekkende Zomertortels geregistreerd (h=549 uur, n=9). De waarnemingen vallen in de periode eind augustus tot half september,mediaan begin september (Trektellen,2019).
Literatuur
Diek, H. van. 2005, Broedvogels van de Meinweg in 2005. SOVON-inventarisatierapport 2005/34, SOVON Vogelonderzoek, Beek-Ubbergen.
Hustings F., van der Coelen J., van Noorden B., Schols R. & Voskamp P. 2006. Avifauna van Limburg. Stichting Natuurpublicaties Limburg, Maastricht.
SOVON, 2019. Zomertortel, https://www.sovon.nl/nl/soort/6870, geraadpleegd 20 dec.2019
Trektellen, 2019. https://www.trektellen.nl/species/trend/1/833/20/0, geraadpleegd 20 dec. 2019.
Seizoensvoorkomen van de Zomertortel op de Meinweg vanaf 1900, bron waarneming.nl ( Blauw is ter plaatse, Rood = overvliegend)
Verspreiding van Zomertortel als broedvogel in de periode 2000-2010 (groen) en 2011-2019 (rood)
Het aantal territoria van de Zomertortel op de Meinweg vanaf 1988. (Rood= SNL, volledige inventarisatie van NP de Meinweg, Blauw = territoria op basis van losse waarnemingen SK/waarneming.nl, oranje = Van Diek, 2005, inventarisatie broedvogels van SBB terreinen binnen NP de Meinweg, niet volledig NP dekkend)
De omgeving Wolfsplateau-Slenk Kombergen is op de Meinweg het enige gebied waar de Zomertortel nog stand weet te houden.
Foto’s: A. van Halbeek & E. van Asseldonk
Tekst: E. van Asseldonk
Redigenten: J.Boeren, A.Kleibeuker & P. Lemmens
Bezoek ook onze andere websites......................
|Home| |Contact|Sitemap|Disclaimer| Laatste update29-08-2023| Copyright Stichting Koekeloere | Webbeheer E. van Asseldonk
